Türk Ticaret Kanunu’nun 577’nci maddesi, limited şirketlerde esas sermaye paylarıyla ilgili öncelik, önalım ve alım haklarının, şirket sözleşmesinde belirtilmesi durumunda ortaksal bir nitelik kazanacağını ifade etmektedir. TTK’nın 587’nci maddesi, ticaret siciline tescil edilen şirket sözleşmesinin, TTK’nın 36’ncı maddesi çerçevesinde ele alınan konuları kapsadığını belirtir. Bu düzenlemenin 1/-(j) bendinde, şirket sözleşmesindeki söz konusu haklara atıfta bulunulmuştur. TTK m. 577 uyarınca, limited şirket sözleşmesinde yer alan bu hakların, ortaksal hak ve yükümlülükler oluşturduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca, tescil ve ilan edilen şirket sözleşmesindeki bu hakların üçüncü kişiler karşısında ileri sürülebilmesi, ilgili hükümde TTK m. 36’ya yapılan atıf sayesinde, sicilin olumlu etkisinin geçerli olduğu kayıtlar arasında sayılmasına dayanmaktadır.
Türk Ticaret Kanunu’nun 606’ncı maddesi, İsviçre hukukundaki karşılığı olan Art. 796 OR hükmüne dayanarak, limited şirket payları üzerinde tanınan öncelik, önalım ve alım haklarının ortaksal bir borç niteliği taşıdığını öngörmektedir. TTK’nın 606’ncı maddesinde, bir limited şirket sözleşmesinde, şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesine katkı sağlayacak yan edim yükümlülüklerinin belirlenebileceği belirtilmiştir. İlgili düzenlemenin gerekçesinde ise, “Bu edimler, şirketin konusunu gerçekleştirmesine, ortaklarının bileşiminin korunmasına ve şirketin başka şirketlerin hakimiyeti altına girmemesine hizmet eder” ifadesine yer verilmiştir. Bu gerekçeden hareketle, TTK m. 577/1-(b)’de yer alan hakların, mehaz hukuka uygun olarak ortakların bileşimini ve şirketin bağımsızlığını koruyan yan edim yükümlülükleri olarak değerlendirilebileceği söylenebilir. Bu durumda, bu hakların şirket sözleşmesinde düzenlenirken, yan edim yükümlülüklerinin amacına uygun olup olmadığının da göz önünde bulundurulması gerekecektir.
Türk Ticaret Kanunu’nun m. 577/1-(b) hükmünde belirtilen hakların, herhangi bir ortağın tüm esas sermaye payları üzerinde kullanılması, o ortağın şirketten ayrılmasına yol açabilir. Ancak bu durumda, limited şirket ortağının şirkette çıkarılmasıyla ilgili usul ve esaslardan bağımsız hareket edilmesi gerekmektedir. Zira limited şirketlerde, bu iki hukuki aracın ayrı ve farklı bir hukuki yapıya sahip olduğu görülmektedir. Bu nedenle, TTK m. 640 ve devamı maddelerinde öngörülen esaslara tabi olmaksızın, söz konusu alım haklarının bir ortağın tüm esas sermaye paylarına ilişkin olarak kullanılabileceği ve bu durumun, ortak sıfatının kaybına yol açabileceği düşünülebilir.
Limited şirket sözleşmesinde esas sermaye paylarıyla ilgili öngörülen hakların, yalnızca şirketin organları aracılığıyla kullanılabileceği belirtilmelidir. Bu durum, sadece şirkete tanınan haklar için değil, aynı zamanda herhangi bir ortak veya ortaklar lehine tanınan ortaksal nitelikteki hakların da genel kurulda kullanılabileceğini gösterir. TTK m. 616/2-(b) hükmünde, bu hakların kullanılmasına dair karar verilmesinin genel kurulun devredilmez yetkileri arasında sayıldığı ifade edilmiştir; ancak bu tür genel kurul kararları için özel bir nisap belirlenmemiştir. Bu durumda, anılan hakların kullanımıyla ilgili genel kurul kararlarında, hakkın muhatabı olan ortağın ortaklık ilişkisinin sona ermesi durumu söz konusu olsa bile TTK m. 620’de öngörülen nisabın uygulanacağı söylenebilir.
Aynı şekilde, şirket tüzel kişisi lehine tanınan bu hakların, ortaklara karşı kullanılması halinde şirketin kendi paylarını iktisabına ilişkin uygulanacak sınırlamaların tespitinde, ortakların şirketten çıkarılmasına dair usullerden bağımsız hareket edilmesi mümkündür. Dolayısıyla, TTK m. 577/1-(b) kapsamındaki hakların kullanımı, bir ortağın şirketten ayrılmasına yol açabilir; ancak şirketin kendi paylarını iktisap etmesine ilişkin sınırlamalar açısından TTK m. 612/1 hükmünün geçerli olacağı ifade edilebilir. Bu bağlamda, şirketin esas sermaye paylarını iktisap etmek için gerekli tutarda serbestçe kullanılabilir özkaynağa sahip olması ve bu payların itibarî değerlerinin toplamının esas sermayenin yüzde onunu aşmaması koşuluyla, anılan haklara konu olan payları devralabileceği belirtilebilir.
İlk Yorumu Siz Yapın